Bạn có bao giờ tự hỏi, giữa một rừng thuật ngữ bóng đá Anh nào là “penalty”, “offside”, rồi “corner”, bỗng dưng xuất hiện thêm một ông kẹ mang tên “VAR”? Nghe cứ như một nhân vật phản diện trong phim siêu anh hùng, đúng không? Thực tế thì cũng gần đúng đó, bởi vì từ khi VAR (Video Assistant Referee) xuất hiện, các trận đấu Premier League vốn đã kịch tính lại càng thêm phần… “kịch”.
Vậy VAR là gì trong bóng đá mà khiến các fan hâm mộ Ngoại hạng Anh từ già đến trẻ, từ Sir Alex đến bà nội trợ đều phải bàn tán xôn xao? Nói một cách đơn giản, VAR là công nghệ hỗ trợ trọng tài bằng video, một kiểu “mắt thần” trên trời giúp các ông vua áo đen đưa ra quyết định chính xác hơn trong những tình huống tranh cãi. Nghe thì có vẻ hay ho, nhưng đời không như là mơ, và bóng đá Anh lại càng không.
VAR Ra Đời: Khi “Mắt Thần” Chưa Thật Sự… Thần
Ngày xửa ngày xưa, khi bóng đá còn “thuần khiết” như một ly trà đá vỉa hè, trọng tài là người có quyền lực tối thượng trên sân. Quyết định của họ là luật, cãi là ăn thẻ, thậm chí có khi còn bị “ăn” cả… cùi chỏ. Nhưng thời thế thay đổi, bóng đá ngày càng nhanh, cầu thủ ngày càng khôn ranh, và những sai sót của trọng tài ngày càng trở nên… “đắt giá”. Thế là FIFA quyết định khai sinh ra VAR, với mong muốn giảm thiểu tối đa những bàn thắng “ma”, những quả penalty “ảo”, và những chiếc thẻ đỏ oan ức.
Premier League, giải đấu được mệnh danh là hấp dẫn nhất hành tinh, tất nhiên không thể đứng ngoài cuộc chơi công nghệ này. Mùa giải 2019-2020, VAR chính thức “đổ bộ” nước Anh, mang theo bao kỳ vọng và cả những… cơn ác mộng.
VAR Hoạt Động Thế Nào: Mổ Xẻ “Bộ Não” Của “Thánh VAR”
Để hiểu rõ hơn về VAR là gì trong bóng đá, chúng ta cần mổ xẻ xem cái “bộ não” của nó hoạt động ra sao. Tưởng tượng thế này cho dễ hình dung:
- Trận đấu diễn ra: Trên sân cỏ, 22 cầu thủ quần thảo, bóng bay vun vút, trọng tài chính thổi còi inh ỏi.
- Tình huống gây tranh cãi: Một pha bóng mà trọng tài chính không chắc chắn về quyết định của mình, hoặc bỏ sót lỗi nghiêm trọng (bàn thắng, penalty, thẻ đỏ trực tiếp, xác định nhầm cầu thủ).
- “Alo, VAR ơi!”: Trọng tài chính ra dấu hiệu hình chữ nhật (biểu tượng của màn hình VAR) và liên lạc với tổ VAR trong phòng điều khiển video (VOR) đặt tại sân vận động hoặc một địa điểm trung tâm.
- “Mổ băng” chậm: Tổ VAR, gồm một trọng tài VAR và các trợ lý, sẽ “tua đi tua lại” tình huống gây tranh cãi từ nhiều góc máy khác nhau, chậm đến từng khung hình để soi cho kỹ.
- “Tư vấn” cho trọng tài chính: Sau khi “mổ băng” kỹ lưỡng, tổ VAR sẽ đưa ra “tư vấn” cho trọng tài chính. Quyết định cuối cùng vẫn thuộc về ông vua áo đen trên sân.
- “Ra đường biên xem lại”: Trong một số tình huống, trọng tài chính sẽ đích thân ra màn hình đặt ở đường biên để xem lại video và tự đưa ra quyết định. Hành động này được gọi là “on-field review” (OFR).
Hệ thống VAR hoạt động trong một trận đấu bóng đá chuyên nghiệp tại giải Ngoại hạng Anh
Nghe thì có vẻ quy trình khá bài bản và khoa học, nhưng thực tế triển khai lại “dở khóc dở cười”.
VAR Ở Premier League: Bi hài Hỷ Nộ
Kể từ khi VAR đặt chân đến Premier League, giải đấu này như bước vào một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên của những tranh cãi bất tận. Có những người tung hô VAR như “thánh”, cứu rỗi bóng đá khỏi những sai lầm “chết người”. Nhưng cũng có vô số người nguyền rủa VAR là “tội đồ”, phá hỏng sự hấp dẫn và cảm xúc tự nhiên của trận đấu.
Mặt Tích Cực: VAR Đã “Cứu” Premier League Khỏi Nhiều Pha “Mắt Nhắm Mắt Mở”
Không thể phủ nhận rằng VAR đã giúp Premier League trở nên công bằng hơn trong nhiều tình huống. Hãy nhớ lại những bàn thắng “bàn tay của Chúa” kiểu Maradona, hay những pha việt vị “mười mươi” mà trọng tài vẫn “tỉnh bơ” cho qua. VAR đã giúp loại bỏ những “tai tiếng” này, đảm bảo rằng kết quả trận đấu phản ánh đúng diễn biến trên sân.
Ví dụ kinh điển nhất có lẽ là pha bóng của Frank Lampard trong trận gặp Đức ở World Cup 2010. Cú sút của Lampard rõ ràng đã qua vạch vôi, nhưng trọng tài lại không công nhận bàn thắng, khiến tuyển Anh bị loại một cách cay đắng. Nếu có VAR, chắc chắn lịch sử đã khác.
Mặt Tiêu Cực: “VAR-gasm” Hay “VAR-tastrophe”?
Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, VAR cũng mang đến không ít “tác dụng phụ”. Những trận đấu bị gián đoạn liên tục để chờ VAR “mổ băng”, những quyết định VAR khó hiểu và thiếu nhất quán, và đặc biệt là sự mất đi cảm xúc bùng nổ tức thì của bàn thắng.
Thời gian chết tăng lên: Mỗi lần VAR “vào cuộc”, trận đấu lại bị “đóng băng” vài phút, thậm chí cả chục phút. Điều này khiến nhịp độ trận đấu bị phá vỡ, và đôi khi làm nguội lạnh cả bầu không khí sôi động trên sân.
Quyết định thiếu nhất quán: Đây có lẽ là vấn đề gây tranh cãi nhiều nhất về VAR. Cùng một tình huống, nhưng ở trận đấu này VAR can thiệp, trận đấu khác lại “mắt nhắm mắt mở”. Rồi thì những pha “việt vị nách”, “việt vị gót chân”, khiến ngay cả những chuyên gia bóng đá cũng phải “bó tay”.
Mất đi cảm xúc tự nhiên: Bàn thắng trong bóng đá là khoảnh khắc thăng hoa nhất. Nhưng với VAR, mỗi khi đội nhà ghi bàn, các cổ động viên lại phải nín thở chờ đợi xem “thánh VAR” có “bẻ còi” hay không. Cảm xúc ăn mừng bàn thắng vì thế mà trở nên dè dặt và “thiếu lửa”.
Tranh cãi về quyết định VAR trong một trận đấu Premier League giữa Liverpool và Manchester United
VAR và Văn Hóa Bóng Đá Anh: “Truyền Thống” Hay “Phá Cách”?
Bóng đá Anh vốn nổi tiếng với sự máu lửa, tốc độ cao, và những pha bóng “va chạm nảy lửa”. Người Anh thích sự “mạnh mẽ”, đôi khi có phần “thô bạo”, và họ không ngại những quyết định gây tranh cãi của trọng tài. “Đó là bóng đá!”, họ thường nói vậy.
VAR, với sự chính xác và công nghệ của mình, dường như đi ngược lại với “văn hóa” này. Nó làm cho bóng đá trở nên “mềm mại” hơn, “cẩn trọng” hơn, và đôi khi… “nhàm chán” hơn. Nhiều người hâm mộ Premier League cảm thấy VAR đang “giết chết” đi cái “chất” riêng của giải đấu này.
Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng, trong thời đại công nghệ 4.0, bóng đá không thể đứng ngoài cuộc. VAR là một bước tiến tất yếu để bóng đá trở nên công bằng và minh bạch hơn. Vấn đề là làm sao để VAR được sử dụng một cách hiệu quả và hợp lý, không làm mất đi bản sắc và sự hấp dẫn vốn có của bóng đá Anh.
Tương Lai Của VAR Ở Premier League: “Tiến Hóa” Hay “Lụi Tàn”?
Tương lai của VAR ở Premier League vẫn còn là một dấu hỏi lớn. Chắc chắn rằng, công nghệ này sẽ không biến mất hoàn toàn, bởi vì không ai muốn quay lại thời kỳ của những sai lầm “mắt thường” nghiêm trọng. Nhưng VAR cần phải “tiến hóa” để trở nên “thân thiện” hơn với bóng đá Anh.
Có thể trong tương lai, quy trình VAR sẽ được rút gọn, thời gian “mổ băng” sẽ nhanh hơn, và các quyết định VAR sẽ trở nên nhất quán và dễ hiểu hơn. Hoặc cũng có thể, VAR sẽ được “tinh chỉnh” để phù hợp hơn với “tinh thần” bóng đá Anh, ví dụ như giảm bớt sự can thiệp vào những tình huống “nhỏ nhặt”, và tập trung vào những lỗi “rõ ràng và hiển nhiên”.
Huấn luyện viên Jurgen Klopp của Liverpool phàn nàn về quyết định VAR trong một trận đấu
Dù thế nào đi nữa, VAR đã và đang là một phần không thể thiếu của bóng đá hiện đại. Và với những người yêu bóng đá Anh, việc hiểu rõ VAR là gì trong bóng đá không chỉ là để “bắt kịp thời đại”, mà còn là để có thể “sống chung với lũ”, và tiếp tục tận hưởng những trận cầu đỉnh cao của Premier League, dù có “thánh VAR” hay không. Bạn nghĩ sao về VAR? Liệu nó là “thánh” hay “tội đồ” của bóng đá Anh? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn ở phần bình luận bên dưới nhé!
Để hiểu rõ hơn về cách VAR hoạt động, bạn có thể tìm hiểu thêm về VAR hoạt động thế nào trong sân vận động.
Và nếu bạn muốn cập nhật những tin tức bóng đá nóng hổi nhất, đừng quên ghé thăm Góc Nhìn Bóng Đá, nơi có những bài viết phân tích chuyên sâu và những góc nhìn độc đáo về thế giới bóng đá.
