Việc La Liga, Serie A và một số giải đấu châu Âu cân nhắc tổ chức các trận đấu chính thức ngoài lãnh thổ châu Âu không còn là lời đồn nữa mà đang trở thành thực tế. Quyết định đưa trận Villarreal gặp Barcelona ra nước ngoài, dù kế hoạch trước đó thất bại, đã khiến giới quản lý, CĐV và chuyên gia tranh luận kịch liệt về tương lai của bóng đá câu lạc bộ.
Các lãnh đạo giải đấu như Javier Tebas bên La Liga nhấn mạnh rằng mục tiêu là mở rộng thị trường, gia tăng doanh thu và duy trì sức cạnh tranh toàn cầu, nhưng nhiều CĐV và chuyên gia lo ngại đây là hành động “thương mại hóa quá mức” làm tổn hại truyền thống, bản sắc địa phương và mối liên hệ giữa CLB với cộng đồng.
Cảnh cầu thủ Villarreal và Barcelona trên sân, tranh luận về tổ chức trận đấu ở nước ngoài
Từ lợi nhuận đến chiến lược thương hiệu: động cơ thực sự
Các giải đấu châu Âu phải đối mặt với áp lực tăng doanh thu để cạnh tranh với Ngoại hạng Anh, giải đấu đang dẫn đầu bảng xếp hạng thu nhập toàn cầu. Báo cáo Deloitte Money League cho thấy 14 CLB Anh nằm trong top 30 đội có doanh thu cao nhất thế giới, khiến La Liga và Serie A tìm mọi cách để thu hẹp khoảng cách bằng cách tiếp cận thị trường nước ngoài, bán bản quyền truyền hình, và tổ chức sự kiện thu hút nhà tài trợ.
Tuy nhiên, mục tiêu tăng doanh thu thông qua các trận đấu “xuyên lục địa” đặt ra câu hỏi: lợi ích này có thực sự chảy đều về các CLB nhỏ hơn và cộng đồng địa phương hay chỉ làm giàu thêm những đội vốn đã có tiềm lực tài chính mạnh như Real Madrid và Barcelona? Sự bất bình đẳng tài chính có thể bị nới rộng, làm suy yếu tính cạnh tranh trong chính giải đấu.
La Liga mở rộng sang Mỹ, Australia và Trung Đông
La Liga đã nêu ý tưởng thử nghiệm các trận đấu chính thức ở Miami hay Perth, và cả Saudi Arabia từng tổ chức các sự kiện Siêu cúp. Mục tiêu được lý giải là đưa giải đấu đến gần khán giả toàn cầu hơn, tận dụng múi giờ, quảng bá thương hiệu và khai thác doanh thu bản quyền. Tuy nhiên một hệ quả không mong muốn là tạo cảm giác “xâm lấn” đối với các giải đấu bản địa như MLS hay A-League, vốn đang cố gắng phát triển thị trường nội địa.
Khán đài và quảng bá La Liga tại Miami: La Liga mở rộng thị trường Mỹ
Phản ứng của CĐV và nguy cơ mất gốc địa phương
CĐV thường coi sân nhà là biểu tượng văn hóa và bản sắc; việc di dời trận đấu ra nước ngoài dễ dẫn đến làn sóng phản đối dữ dội. Lịch sử đã có ví dụ Ngoại hạng Anh từng bị chỉ trích khi xuất hiện ý tưởng “vòng đấu thứ 39” tổ chức ở nước ngoài — một sáng kiến bị cho là phản bội truyền thống và quyền lợi người hâm mộ địa phương.
Giáo điều thương mại có thể làm phai mờ giá trị trung thành khi cổ động viên cảm thấy bị bỏ rơi. Hệ quả là uy tín giải đấu và CLB có thể suy giảm nếu các quyết định không đi kèm với cơ chế bồi thường, phân phối lợi ích rõ ràng và đối thoại thực chất với cộng đồng.
Cổ động viên Ngoại hạng Anh phản đối kế hoạch vòng đấu thứ 39, biểu tình trước sân
Cách các CLB nhỏ và hiệp hội địa phương phản ứng
Các CĐV của CLB nhỏ hơn, như người hâm mộ Como phản đối kế hoạch đưa trận đấu của họ hoặc các đối thủ đến Perth, thể hiện mối lo rằng lịch thi đấu dày đặc và di chuyển xa sẽ làm ảnh hưởng tới phong độ cầu thủ, trải nghiệm người xem tại sân và sức sống của cộng đồng địa phương. Họ lo ngại lợi nhuận được ưu tiên hơn chất lượng bóng đá và trách nhiệm xã hội của CLB.
CĐV Como phản đối chuyển trận tới Perth Australia: biểu ngữ phản đối di dời trận
Khung pháp lý và vai trò của FIFA/UEFA
FIFA và UEFA vẫn có quy định hạn chế nhưng chưa đủ chi tiết để ngăn xu hướng tổ chức các trận đấu chính thức ở nước ngoài. Khi rào cản pháp lý chưa chặt chẽ, các giải đấu tư nhân có thể tận dụng kẽ hở để triển khai mô hình thương mại hóa. Do đó, cần có sự đóng góp ý kiến từ liên đoàn quốc gia, các CLB, CĐV và cơ quan làm luật thể thao nhằm xây dựng nguyên tắc công bằng, minh bạch.
Giải pháp cân bằng: minh bạch, chia sẻ doanh thu và bảo vệ người hâm mộ
Để vừa khai thác thị trường toàn cầu vừa bảo đảm công bằng và tính bền vững, các bên liên quan có thể xem xét các biện pháp sau:
- Quy định rõ tần suất và điều kiện tổ chức trận chính thức ngoài lãnh thổ, tránh lạm dụng.
- Áp cơ chế chia sẻ doanh thu bắt buộc, đảm bảo CLB nhỏ và cộng đồng bản địa nhận phần lợi ích hợp lý.
- Thiết lập quỹ bồi thường cho các giải bản địa bị ảnh hưởng (MLS, A-League, v.v.).
- Bắt buộc tham vấn và thông báo trước cộng đồng CĐV nhằm giảm xung đột và duy trì mối quan hệ lâu dài.
- Tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn, y tế và cạnh tranh để tránh làm hao mòn chất lượng chuyên môn.
Kết luận: mở cửa nhưng không đánh mất gốc rễ
Việc đưa trận đấu ra nước ngoài có thể là công cụ chiến lược để phát triển thương hiệu và tăng doanh thu, nhưng nếu thiếu trách nhiệm xã hội và minh bạch phân phối lợi ích, nó sẽ làm tổn thương nền tảng quan trọng nhất của bóng đá: người hâm mộ địa phương và bản sắc câu lạc bộ. Bóng đá cần một lộ trình toàn cầu hóa đi kèm cơ chế bảo vệ lợi ích công bằng, để không biến sân nhà thành thứ hàng hóa chỉ phục vụ lợi ích kinh tế của một vài đại gia.
